بررسی تطبیقی الزام به فرار مدافع از موقعیت دفاع مشروع در حقوق کامن‌لا و فقه امامیه

Authors

  • امان الله علیمرادی استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکدۀ اللهیات و معارف اسلامی واحد کرمان دانشگاه آزاد اسلامی
  • حمید دلیر استادیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی واحد رفسنجان دانشگاه آزاد اسلامی
  • صابر حمزه جواران دانشجوی دکتری گروه حقوق جزا و جرمشناسی واحد رفسنجان دانشگاه آزاد اسلامی
Abstract:

یکی از موقعیت‌هایی که در دفاع مشروع به‌وجود می‌آید، حالتی است که مهاجم حملۀ خود را آغاز کرده، اما هنوز ضرورت دفاع برای مدافع به‌وجود نیامده است و وی امکان عقب‌نشینی و فرار از دست مهاجم را دارد. حال پرسش اساسی آن است که آیا مدافع ملزم به فرار در برابر حملۀ مهاجم است یا آنکه وی می‌تواند همچنان بایستد تا سرانجام از حق دفاع خود بهره‌مند گردد؟ حقوق کامن‌لا در قرون اخیر مبتنی بر نظریۀ جامعوی «شر کمتر و منفعت بیشتر» است و در صورت امکان عقب‌نشینی، مدافع را ملزم به فرار می‌داند؛ زیرا فرار راهی برای تحقق حفظ جان مهاجم (منفعت بیشتر) و کاهش احتمال جرم (شر کمتر) است، چنان‌که عدم رعایت آن با وجود حصول کلیۀ شرایط دیگر دفاع، موجب عدم مشروعیت اصل دفاع می‌شود. در متون فقهی، مبحث وجوب فرار بعد از بیان اصل وجوب دفاع، تنها برای تأکید بر حفظ جان مدافع در زمان عدم توانایی وی در برابر حملۀ مهاجم عنوان شده است. بنابراین اگر شرایط دفاع حاصل شود، اصل وجوب دفاع حاکم است و عدم فرار وی اثر حقوقی ندارد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

واکاوی تطبیقی دفاع مشروع در فقه امامیه و حقوق بین‌الملل

دفاع به معنای راندن، دور کردن و دفع تجاوز به حریم فرد با هدف تأمین امنیت جسمی و روحی افراد جامعه، یکی از مسائل مهم امروز در گستره فقه و حقوق اسلام و حقوق بین­الملل است که در خلال آن فرد به حفظ جان یا شخصیت و آبروی خود یا افراد دیگر در مقابل متجاوز می­پردازد. این عملکرد در هر یک از دو منبع مذکور دارای شرایط و ضوابطی از قبیل: تناسب و تلازم دفاع با خطر، تجاوز نظامی و مسلحانه، ضرورت و لزوم دفاع در ...

full text

مطالعه تطبیقی تجاوز از حدود دفاع مشروع (دفاع مشروع افراطی)

دفاع مشروع افراطی یا بیش از حد، زمانی صدق می کند که متهم در حالت دفاع قرار دارد ولی شرایط آن را رعایت نمی­کند. از جمله این که با وجود امکان توسل به قوای دولتی برای دفع خطر، به آن اقدام نمی­کند یا این که عملش در مقام دفاع، متناسب با تهاجم و خطر نیست. به رغم سکوت قانون مجازات اسلامی 1370 در این خصوص، برخی از دادگاه­ها و شعب دیوان عالی کشور و حتی برخی از آرای اصراری دیوان عالی کشور، این نهاد را پذ...

full text

مشروعیت الزام به فرزندآوری در فقه امامیه

فرزندآوری در نظام خانواده از چالش‌های جدی زوجین در عصر کنونی است. میان فقهای امامیه در اینکه فرزندآوری جزء ماهیت شرعی و مقتضای ذات عقد نکاح محسوب نمی‌شود، اختلافی نیست لیکن دربار?‌ اقتضای اطلاق آن، دیدگاههای فقیهان متفاوت است: 1) فرزندآوری از مقتضای اطلاق عقد نکاح تلقی می‌شود اما این حق فقط به زن اختصاص دارد؛ 2) فرزندآوری از مقتضای اطلاق عقد ازدواج به‌شمار نمی‌آید و تنها پشتوان? قانونی طرح دعوا...

full text

بررسی تطبیقی مبانی مالکیت فکری در حقوق و فقه امامیه

مبانی مالکیت فکری یکی از موضوعات چالش‌برانگیز دانش حقوق در عصر حاضر است و بر این اساس نقش و جایگاهی که اموال فکری در مبادلات اقتصادی و تجاری دارند، سبب مناقشه بین فلاسفۀ حقوق و فقهای معاصر شده است. هدف این مقاله بررسی باب نظریه‌پردازی در این حوزه از دانش حقوق است که موجب توسعۀ مبانی مالکیت فکری می‌شود. نتیجۀ مقاله این بوده که نظر موافقان حمایت از مالکیت فکری با توجه به عرف حاکم بر این اموال و ب...

full text

بررسی تطبیقی احکام خانواده در فقه و حقوق امامیه

خانواده، نهادی است که بر پایه ازدواج مرد و زن، شکل می گیرد و با تولید مثل، توسعه می یابد. اختلاف جنس از شرایط اساسی نکاح است. مرد در ضمن عقد نکاح متعهد می گردد مهریه را به زن تملیک و یا پرداخت آن را به او متعهد گردد. هرچیزی که شایستگی دارد ثمن یا اجرت اجاره قرار گیرد می تواند مهر نیز واقع شود. اگر چه پس از مباشرت، مالکیّت زوجه بر تمام مهر تثبیت می گردد. اما در فرض وقوع طلاق پیش از مواقعه، او تنه...

full text

مشروعیت الزام به فرزندآوری در فقه امامیه

فرزندآوری در نظام خانواده از چالش های جدی زوجین در عصر کنونی است. میان فقهای امامیه در اینکه فرزندآوری جزء ماهیت شرعی و مقتضای ذات عقد نکاح محسوب نمی شود، اختلافی نیست لیکن دربار? اقتضای اطلاق آن، دیدگاههای فقیهان متفاوت است: 1) فرزندآوری از مقتضای اطلاق عقد نکاح تلقی می شود اما این حق فقط به زن اختصاص دارد؛ 2) فرزندآوری از مقتضای اطلاق عقد ازدواج به شمار نمی آید و تنها پشتوان? قانونی طرح دعوای...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 1

pages  81- 98

publication date 2020-03-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023